De Van Woustraat in Amsterdam gaat kapot aan de autofobie bij het gemeentebestuur

Eigen foto, rechtenvrij, De Van Woustraat, april 2025

De Van Woustraat in Amsterdam gaat kapot aan de autofobie bij het gemeentebestuur

Op 29 maart stond in Het Parool een artikel over de dreigende teloorgang van De Woustraat. Met name in het gedeelte tussen Ceintuurbaan en de Stadhouderskade lijken winkeliers en horecabedrijven zwaar te lijden onder de afsluiting van de straat. Tevens zijn er geen parkeerplaatsen meer in dit gedeelte van de straat te vinden en rijden automobilisten die, per ongeluk, vanaf de Ceintuurbaan de Van Woustraat inrijden in een zogenaamde fuik. Je kunt het gebied niet meer verlaten via bijvoorbeeld de Hemonylaan en -straat, zodat alleen ‘omkeren’ (door middel van een ‘U-turn’), met alle gevaarlijke gevolgen van dien, soelaas biedt om het gebied weer te verlaten.

Dit buurtje zit in mijn hart, ik heb ooit in de jaren 90 gewoond op Hemonylaan 3, dus op de hoek van de Van Woustraat. Het is een uniek stukje Amsterdam aan de rand van het centrum, met in de buurt de iconische Albert Cuypmarkt, de ’Nescio-vibes’ van het Sarphatipark, de levendige horeca in de Eerste Van der Helststraat en het Gerard Douplein, de interessante winkels en horeca in de Ferdinand Bolstraat en de Ceintuurbaan en, niet te vergeten, de speciale winkelstructuur die de Van Woustraat herbergt, met name in het stukje tussen Ceintuurbaan en Stadhouderskade.

De Van Woustraat is uniek in Nederland. Het vormde tot voor kort een directe verbinding tussen de binnenstad van Amsterdam en de binnenstad van Utrecht, als verlengde van de Utrechtsestraat. De Van Woustraat gaat daarna over in de Rijnstraat, ook van oudsher een belangrijke winkelas, om daarna te eindigen aan het begin van de A2. Andersom biedt de Rijnstraat (later overgaand in de Van Woustraat) een welkom aan de bezoekers per auto die vanaf de A2 (en eigenlijk ook vanaf de A1 en de A10) Amsterdam bezoeken. Het gevolg is dan ook dat deze straten een uniek karakter kennen en dat geldt met name voor het stuk tussen Ceintuurbaan en Stadhouderskade. Het betreft vaak winkels (en horeca) met een zeer specialistisch óf experimenteel kenmerk. Winkels waarvoor men bereid is een stuk om te rijden omdat zij iets speciaals bieden.

Zoals de ‘plus size’ winkel Foxy Brown, de in exotische vissen gespecialiseerde Exotica en de broodjeszaak Tjin (met de ‘originele’ en beste Surinaamse broodjes van het gehele land). Alle drie meldden zij een terugloop aan bezoekers en omzet van 25 tot maar liefst 50 procent. Het is verder niet voor niets dat dit stukje van de Van Woustraat ook broedplaats was voor nieuwe ketens. De Van Woustraat bood ruimte aan de eerste ‘testwinkel’ van een later succesvolle winkelketen. Zoals Grape District (wijn), Veloretti (design-fietsen), Stach (vers voedsel ‘to go’) én Ace & Tate, een hippe opticien met betaalbare brillen voor millennials, die overigens ooit als webshop is begonnen. Sinds Ace & Tate échte, stenen winkels heeft geopend, is het merk een groot succes te noemen. Juist de ligging en zichtbaarheid aan de doorgaande route van Utrecht naar Amsterdam (en vice versa) bood mogelijkheden voor dit soort concepten.

Ook de landelijk bekende Albert Cuypmarkt heeft altijd van de ligging geprofiteerd. Maar het aantal marktkramen dat daar staat neemt al tijden af, waardoor ‘leegstand’ een steeds groter probleem vormt, een vergelijkbaar probleem dat ook de Dappermarkt treft. Ook daar wordt geklaagd over de gebrekkige autobereikbaarheid en dure parkeerkosten.

Maar, terug naar de Van Woustraat, dit was nog de enige doorgaande winkelstraat die de A2/A1/A10 verbindt met de binnenstad, nadat de Ferdinand Bolstraat al jaren geleden was afgesloten voor autoverkeer.

Die functie van de Van Woustraat, als verkeersader, maakte het mogelijk voor superspeciaalzaken (zoals Foxy Brown, Exotica) en starters (destijds Ace & Tate, Stachs, Grape District en Veloretti) om hier te overleven. Nu waren de parkeerkosten al eerder tot astronomische bedragen gestegen. Maar feit was in ieder geval, tot voor kort, dat de auto hier nog geparkeerd kon worden, ook bijvoorbeeld door (soms) slecht ter been zijnde ‘gezette’ consumenten op leeftijd, dus de klandizie van Foxy Brown. De superspeciaalzaken hebben klanten nodig uit een groot verzorgingsgebied. Overleven op basis van de klandizie uit de directe omgeving is voor deze zaken niet mogelijk, er is doodgewoon te weinig klandizie.

Het beleid van de gemeente Amsterdam lijkt erop gericht om van de oude stad (en daar reken ik de Pijp en alles binnen de ring ook toe) een soort wijkwinkelcentrum te maken, met alleen winkels voor de dagelijkse benodigdheden. Zodat alle speciale winkels, ja juist die van de originele en creatieve zelfstandige ondernemers, het onderspit moeten delven. Leegstand is het gevolg. Verloedering ligt om de hoek. En de leefbaarheid van complete stadswijken is in gevaar.

De stad is geen museum, maar dient een vitale plek te zijn om te consumeren. Met het autovijandige beleid wordt de stad geen goed gedaan.

_________

*)         Hans van Tellingen is directeur van de Amsterdamse winkel- en parkeergedragsonderzoeker Strabo bv, is sociaal geograaf en is auteur van onder andere de boeken ‘Retail is Mensenwerk’ en ‘Waarom Stenen Winkels Winnen’. www.hansvantellingen.nl, e-mail: hans@strabo.nl.

**)       Deze column stond ook op de site van Stadszaken.nl en werd geplaatst op 11 april 2025.