Mijn tien puntenplan om Nederland weer een beetje beter te maken

Kinderdijk, eigen foto, 2022

Mijn tien puntenplan om Nederland weer een beetje beter te maken

Nederland is ‘onwel’. En dat is jammer. Want hier in de polder hadden wij het meestal goed voor elkaar. Jaloersmakend goed zelfs in vergelijking met andere landen. OK, de weersomstandigheden waren/zijn matig. Maar dat werd gecompenseerd, tót ongeveer het jaar 2000, door een samenleving die welvaart bood in combinatie met vrijheid. Met weinig taboes. Met respect voor andersdenkenden. Met aandacht voor het individu. In Nederland kon je ‘lekker jezelf zijn’. En dat was de unieke aantrekkingskracht van ons land.

Portugese Joden en Franse Hugenoten

Dissidenten van buiten ons land, zeker de slimme versies daarvan, waren hier altijd al welkom. Zoals Portugese Joden (als Spinoza) en Franse (protestantse) Hugenoten die intellect toevoegden aan de typisch Nederlandse volksaard, die in de zestiende en zeventiende eeuw tot volle bloei kwam. Handel was het toverwoord. En omdat handel pas werkelijk floreert als er sprake is van vrijheid (van meningsuiting en ondernemen) was Nederland maar matig geïnteresseerd in het creëren van een wereldrijk zoals de Engelsen, Spanjaarden en Portugezen dat hadden, met ook veel koloniën.

Welvaart en beschaving

Het ging ons ook niet om zienswijzen opdringen aan andere landen en culturen. Het ging ons echter wel, met de VOC en WIC, om geld verdienen. Onze voorouders zijn dan ook de uitvinders van de aandelenbeurs en het kapitalisme, dé ultieme vorm  van pragmatisme én beschaving. Want hoe raar het ook klinkt, door te streven naar zelfontplooiing en rijkdom, ontstaat een vreedzame en gelukkige maatschappij, die uiteindelijk ook beter is voor het collectief. ‘Handel’ brengt welvaart, vrede en geluk. Je zult wel gek zijn om degene aan te vallen met wie je vruchtbare handel bedrijft.

Hoe ging het mis?

Maar wanneer ging het mis? Wat mij betreft zo rond de eeuwwisseling werd dat manifest. Of anders op 6 mei 2002, de moord op Fortuyn. De vrijheid die ik in mijn jeugd in de jaren 70, 80 en jaren 90 ervoer, zou nooit meer terugkomen. Sterker nog: Nederland werd een intoleranter land, waarin voor elk onderwerp alleen plaats leek voor één centraal geleide mening. Culminerend, in 2020, in autoritair en volstrekt contraproductief coronabeleid.

Maar er is meer aan de hand. Klimaatbeleid lijkt volstrekt zinloos en failleert het land. Digitale paspoorten en digitaal geld kennen een (te) grote overheidsinvloed. Stikstofbeleid leidt tot het verplicht uitkopen van de schoonste en de beste boeren ter wereld. En te veel regels leiden tot het vertrek (qua hoofdkantoor) van multinationals als Unilever, Shell en misschien binnenkort ASML.

Wat mij echter het meest frappeert is dat onze veelgeprezen media steeds minder waakhond van de macht zijn en dat zij zelden écht kritisch op overheidsbeleid zijn. Sterker nog, als het gaat om corona-, klimaat- en stikstofbeleid, ‘pushen’ zij juist de gewenste boodschappen in plaats van deze te becommentariëren. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar journalistiek bedrijven lijkt langzaam veranderd in overheidspropaganda. Kom op, we leven toch niet in China?

Gidsland

Overdrijf ik? Nee. Ik hoor het overal om mij heen. Op Twitter/X. In de kroeg. Op congressen. Op straat. Maar ook van (heel) dichtbij. Zo ben ik getrouwd met een Portugese. Ooit een uit de hand gelopen vakantieliefde uit 1993. In het najaar van 1994 is zij naar Nederland gekomen. Zij had aan de ene kant moeite met de ‘georganiseerdheid’ van dit land. Nederlanders leven immers met de ‘agenda’ en zijn minder spontaan dan de Zuid-Europeanen. Maar zij was aan de andere kant positief over de mate van vrijheid. Zozeer dat zij zielsveel van Nederland is gaan houden. Je kon hier namelijk zeggen wat je wilde, zonder daarop beoordeeld of daarvoor veroordeeld te worden. En als je afweek van de norm werd daar schouderophalend op gereageerd. Nederland was vrijer dan andere landen. Nederland was een gidsland zonder hoog van de toren te blazen.

Maar ook zij heeft Nederland zien veranderen. In rap tempo zijn wij afgegleden tot een land waar eenvormigheid troef is. Één mening. Één verhaal. Één geluid moet dominant zijn in de opinievorming. En als je hiervan afwijkt word je verketterd, verguisd én verstoten.

Nederland repareren

Tijd voor renovatie van Nederland dus. Wat maakte Nederland aantrekkelijk vroeger en wat moeten we doen om Nederland te repareren? Deze column doet een aanzet. We moeten terug naar onze Nederlandse kernwaarden. Maar dan wel vertaald naar nu, de jaren 20 van de 21^e eeuw.

Omarm discussie (stap 1)

Verketter elkaar niet. Het zijn maar meningen die ons scheiden. Leer gewoon weer te luisteren en op normale wijze te discussiëren. Het is niet erg als je de ander niet kunt overtuigen. Het is wél erg als je de deur naar elkaar dichtgooit.

Dienstbare overheid (stap 2)

De overheid moet de burger dienen. En niet dwarszitten. Begin met het omarmen van ondernemerschap. Dat geldt voor de grote bedrijven die nu worden weggejaagd, maar dat geldt zeker ook voor de mkb‘er. Handel brengt inkomen en werkgelegenheid. En handel brengt ook vrijheid met zich mee. Alleen vrije burgers kunnen hun creativiteit kwijt. En creativiteit gedijt alleen bij een beetje chaos. Deze houding heeft Nederland nooit windeieren gelegd. Verder kunnen wij af met 20% tot 50% minder ambtenaren. Minder controle. Lagere belastingen. Meer efficiëntie. En zo komen er ook meer werknemers beschikbaar voor de arbeidsmarkt die die ondernemers hard nodig hebben.

Bindende referenda (stap 3)

Nederland is nooit een echt progressief land geweest. De inwoners van de binnensteden van Amsterdam, Utrecht en Groningen reflecteren niet de volksaard. Dit is meer het land van ‘doe maar gewoon’ dan het land van uitzinnigheid. Tegelijkertijd is dat laatste wél toegestaan. In Nederland moet alles mogen, zolang de wet maar niet overtreden wordt. Maar wij snakken naar een kabinet dat de typisch Nederlands gematigd liberaal-conservatieve waarden uitdraagt. Zoals de eerste twee kabinetten Lubbers. Of het eerste Paarse kabinet.

Probleem is dat het CDA inmiddels ver naar links is opgeschoven, dat het ooit vrijzinnige D66 nu een voorpost van GroenLinks is geworden en dat de VVD inmiddels een soort linkervleugel van D66 lijkt te zijn. De gematigde partijen die ooit ‘gezond verstand’ voorstonden, kunnen mijn wens dus niet meer waarmaken. En de nieuwe partijen? BBB roeit tegen de stroom in en levert wel degelijk af en toe. Chapeau, maar BBB is de uitzondering op de regel. Zo heeft FVD het verspeeld en is zelfs soms tegen DENK aangeschuurd qua ultraconservatisme. PVV is eigenlijk een linkse partij, economisch gezien. JA21 lijkt meer een hobbyproject van twee personen en NSC van één persoon (die nu is terug getreden).

Nederland snakt naar gezond bestuur, maar de politieke partijen reflecteren niet wat de mensen nodig hebben. Een nieuwe partij óf een ommezwaai van bestaande partijen (die de Nederlandse liberaal-conservatieve volksaard goed aanvoelen) is het enige wat gaat werken. En dat dan in combinatie met bindende referenda, net als in Zwitserland. Als inwoners echt iets niet (of juist wél) willen, zijn deze altijd een laatste redmiddel.

Geen EU, wel EEG (stap 4)

De Europese Unie in de huidige vorm heeft gefaald. ‘Terug naar de EEG’ dus. Terug dus naar economische samenwerking. Met behoud van de soevereiniteit van de landen. Geen ‘Eurobonds’. Geen Europees leger. Maar wel de nadruk op ‘handel’. Zolang er geld wordt verdiend, gaat het ene land het andere land niet aanvallen. Zo simpel is het.

Amerika (stap 5)

Accepteer dat de Verenigde Staten heeft gekozen voor Trump en dat hij een groot mandaat heeft. Hij voert, dit maal goed voorbereid met een groot team, uit wat hij heeft beloofd. Je kunt het ermee oneens zijn, maar accepteer het. Amerika is en blijft onze sterkste bondgenoot. En het conflict tussen Rusland en Oekraïne (maar eigenlijk ook met de VS) kunnen wij in Europa niet oplossen. Laten we de vredesbesprekingen dus toejuichen.

De politiek bepaalt, de rechter toetst (stap 6)

Als de politiek besluit dat het klimaatbeleid wel een tandje minder kan of dat de stikstofnorm omhoog moet (of dient te verdwijnen) óf dat het immigratiebeleid moet worden aangescherpt, dan is het aan de politiek om dit te bewerkstelligen via wetgeving, die door het parlement moet worden goedgekeurd. Dan wordt de (nieuwe) wet leidend en dient de rechter slechts de (nieuwe) wet te toetsen. Waarbij de Nederlandse wet boven internationale (vaak vage) verdragen gaat. Dat betekent in de praktijk dat de boeren niet gedwongen hoeven te stoppen met hun bedrijf vanwege onhaalbaar stikstofbeleid en dat er wel degelijk een (geheel of gedeeltelijke) immigratiestop kan komen. En als de Raad van State commentaar heeft? Beschouw dat dan als advies. Gezien de samenstelling lijkt de Raad van State inmiddels een politiek orgaan en dat is onwenselijk.

Islam (stap 7)

De Sharia, de islamitische wetgeving, is onwenselijk. Het moet helder zijn dat deze nooit voet aan de grond mag krijgen in Nederland. De Nederlandse rechtsstaat is en blijft leidend. Met de scheiding tussen kerk/moskee én staat als uitgangspunt.

Energie en klimaat (stap 8)

Wind- en zonne-energie fungeren hooguit als aanvullende energiebronnen en kunnen nooit fossiele brandstoffen volledig kunnen vervangen. Sterker nog: windmolenparken kennen vele nadelen (waaronder vervuiling en overlast voor mens en dier), net als dat de gehele Noordzee ermee volplempen een slecht idee is. Het plaatsen van zonnepanelen (die ook uit giftige materialen bestaan) op vruchtbare landbouwgrond is dat ook. Het enige echte alternatief voor ‘fossiel’ betreft kernenergie. En heel misschien ‘waterstof’ op termijn. Maar ons land is tot die tijd nog steeds gebaat bij ‘gas’ (en geen waterpompen) in ons huis en benzine voor de auto. Waarbij het wél zuiniger kan, met auto’s die bijvoorbeeld 40 kilometer per liter kunnen rijden. Maar elektrische auto’s vormen een doodlopende weg en klimaatbeleid is voeding voor de progressieve onderbuik, puur populisme dus. Het klimaat is niet significant te beïnvloeden.

Onderwijs (stap 9)

Focus op lezen, schrijven en rekenen. Voer geen politieke agenda. En juich discussie toe. Bij een stellingname hoort een tegengeluid. Smoor dat niet.

Media (stap 10)

De media (kranten, radio, tv) dienen alle stromingen in de maatschappij te vertegenwoordigen. Als media dit gaan doen wordt de steun ook groter. En zullen kranten zelfs weer meer abonnees krijgen.

Dus?

Natuurlijk ben ik niet volledig. Maar de centrale boodschap is helder. Burgers voelen zich niet gehoord. Beschouw mijn oproep als opstapje naar een beter land. Het land van mijn jeugd. Maar ook het land van mijn/onze toekomst én dat van mijn/onze (klein)kinderen.

___________

*)         Dit artikel is eerder geplaatst op de site van OpinieZ, op 14 maart 2025.

**)       Hans van Tellingen is auteur, spreker en geograaf en is bekend als retail- en vastgoedspecialist, maar schrijft ook vaak over maatschappelijk relevante onderwerpen.